Zo vechten we tegen nepvideo’s: doorbraak in deepfake-detectie

AMSTERDAM - Deepfakevideo’s zijn nepvideo’s waarin mensen iets lijken te zeggen of doen wat ze nooit echt hebben gedaan. Ze worden steeds realistischer en kunnen flinke gevolgen hebben, bijvoorbeeld door het verspreiden van onjuiste informatie of het misbruiken van iemands gezicht. Landelijk is er aandacht voor deze ontwikkeling omdat het onderscheid tussen echt en nep steeds lastiger wordt en de video's een zeer grote impact hebben op de slachtoffers.

Het goede nieuws is dat er nu een techniek is ontwikkeld die deepfakes beter kan herkennen. Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam richten zich daarbij op kleine adertjes in het gezicht die in echte video’s subtiel uitzetten en krimpen, iets wat in nepvideo’s ontbreekt. Deze kleurverschillen zijn met het blote oog nauwelijks te zien, maar met speciale software wel.

De techniek wordt binnenkort gepresenteerd op een internationaal congres in Dublin en zal naar verwachting snel worden ingezet door onder meer de politie en media. Forensisch digitaal onderzoeker Zeno Geradts van de UvA noemt het een belangrijke stap in de strijd tegen nepvideo’s.

Naast de algemene dreiging van desinformatie en politieke manipulatie, is er ook een groeiend probleem rondom deepfakeporno. Naar schatting gaat het bij ongeveer 95 procent van de gevallen om deepfakeporno, daarbij worden gezichten van mensen - meestal vrouwen - zonder toestemming op pornografische video’s geplakt. Dit digitale misbruik veroorzaakt veel leed bij de slachtoffers. Bekende Nederlanders zoals Olcay Gulsen, Hélène Hendriks en Sylvana IJsselmuiden werden al slachtoffer van zulke nepvideo’s en ook politici, waaronder Caroline van der Plas, zijn getroffen. 

Behalve als deepfakeporno worden deepfakes ook voor andere doeleinden ingezet. Zo zijn er nepvideo’s van politici zoals Mark Rutte en Geert Wilders waarin zij dingen zeggen die ze nooit gezegd hebben. Ook komen deepfakes voor bij fraude, bijvoorbeeld door leidinggevenden na te bootsen om zo medewerkers te misleiden en geld over te maken. Verder circuleren er regelmatig nepreclames met beroemdheden en worden deepfakes ingezet om desinformatie te verspreiden over conflicten en maatschappelijke thema’s.

Het maken en verspreiden van deepfakeporno zonder toestemming van de verbeelde persoon is strafbaar in Nederland, dit valt onder bestaande wetgeving tegen wraakporno en seksuele uitbuiting. Recente rechtszaken, waaronder een veroordeling door de rechtbank Amsterdam, tonen aan dat justitie deze vorm van digitale misleiding serieus neemt. Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) werkt samen met de UvA aan methoden om nepvideo’s en gemanipuleerde stemmen te herkennen, wat ook helpt bij het bestrijden van deepfake.

Abonneer je op onze nieuwsbrief!!

Krijg iedere ochtend het laatste nieuws uit Brabant rechtsreeks in je mailbox!

Abonneren